Ο ΚΥΚΛΟΣ του sentiment

Αν κάποιος ρωτούσε ποια είναι – ποια θα μπορούσε να είναι, αν ήταν μόνο μία, η μεγαλύτερη ελπίδα του Επίκουρου, της προσπάθειας αυτής δηλαδή που καταβάλλεται από αυτό το site, τότε μετά βεβαιότητας θα απαντούσα, να αντιληφθεί ο αναγνώστης τον κύκλο του sentiment και πως αυτός επηρεάζει, οδηγεί και εξηγεί κάθε τι που συμβαίνει μέσα μας ή γύρω μας.

Ο κύκλος αυτός ξεκινά και τελειώνει στην αισιοδοξία. Δεν είναι τυχαίο αυτό. Είναι ο λόγος που εμείς οι άνθρωποι τελικά προοδεύουμε, κάνοντας όμως πάντα 3 βήματα μπροστά και 2 πίσω. Είναι το εμπειρικό αυτό pattern που ένας Αμερικανός λογιστής, ο RN Elliott, διέκρινε στην συμπεριφορά των αγορών, πριν από κάποιες δεκαετίες. Τα «κύματα Elliott» είναι προπαντός, καρδιογραφήματα της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Και κατόπιν μια – σχετικά – καλή μέθοδος πρόγνωσης και τεχνικής ανάλυσης. Θα μπορούσε να γραφεί βιβλίο για αυτό.

Ο μεγαλύτερος καρδιογράφος, ή αδόκιμα, καταγραφέας του sentiment, είναι συνεπώς, οι αγορές. Μια σχεδόν καθημερινή, συχνά 24ωρη καταγραφή, σε πάμπολλες αξίες, δείκτες και προϊόντα.

Ο κύκλος του sentiment εκκινώντας όπως είπα από την αισιοδοξία, ορίζεται κάπως έτσι:

Αισιοδοξία – Ενθουσιασμός – Σκίρτημα – ΕΥΦΟΡΙΑ (κορύφωση) – Άγχος – Άρνηση – Φόβος – Απελπισία – Πανικός – ΠΑΡΑΔΟΣΗ (α’ πυθμένας) – Μελαγχολία – Κατάθλιψη (β’ πυθμένας) – Ελπίδα – Ανακούφιση – Αισιοδοξία (επανέναρξη του κύκλου).

Η ζωή μας χαρίζει δωρεάν αυτό το μάθημα αλλά ελάχιστοι είμαστε σε θέση να το συνειδητοποιήσουμε, αν και ενδόμυχα θεωρώ, ότι το αντιλαμβανόμαστε πλήρως.

24 Μαρτίου, φέτος, στο μεταβατικό σχόλιο από το epicurus2day.blospot στην παρούσα σελίδα, σημειωνόταν:

«Φαντάζομαι, ότι κι εσείς όπως κι εγώ έχετε γίνει μάρτυρες γεγονότων άξιων σχολιασμού ή αναφοράς. Στην ουσία πρόκειται για την μεγαλύτερη επίδειξη κρατισμού, ελέγχου και παρεμβατικότητας που είδε άνθρωπος μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στο (Ουργουελικό) όνομα της «ελευθερίας» – της «προστασίας»- της «σωτηρίας».

«Έξεστι Κλαζομενίοις ασχημονείν».

Περνάμε στην φάση όπου ο φόβος υποχωρεί έναντι της ελπίδας. Στο παιχνίδι του sentiment.

Γιατί;
Για πόσο;
Υπέρ ποίων;

Και το πιο βασικό: «Είδαμε τα χειρότερα;» 

Τότε, υπό το βάρος του προηγηθέντος πανικού που βίωσε η υδρόγειος, τα απαισιόδοξα σχόλια των αναγνωστών (και φυσικά πολλών άλλων), απαντούσαν εμφατικά στο ερώτημα αυτό : «ΌΧΙ!».

Ήταν ένα σημάδι ασφαλές, για την διαπίστωση ότι η ελπίδα καλούνταν να διαδραματίσει τον ρόλο της, στο γαϊτανάκι αυτό της ανθρώπινης ψυχής.

Τρεις μήνες σχεδόν μετά, ο χρηματιστηριακός δείκτης μέτρησης DSI (Daily Sentiment Index) τον οποίο εδώ και πολλά χρόνια χρησιμοποιούν στο εξωτερικό στα μοντέλα διαχείρισης τους, αναλυτικές ομάδες μεγάλων οργανισμών (όχι μόνο για τις αγορές), από το χαμηλότερο σημείο όλων των εποχών εκτοξεύθηκε, δίνοντας πλέον τιμή μεγαλύτερη από αυτή του Ιουλίου και του Φθινοπώρου του 2007, όπου η ευφορία (και η ασυναισθησία) δέσποζε.

Συγκεκριμένα, από το ποσοστό 2% των «ταύρων» (αισιόδοξων) του Μαρτίου βρεθήκαμε σε αυτό του 88% του Ιουνίου. Επί της ουσίας, ελάχιστα στοιχεία άλλαξαν. Κάποια δε συνέχισαν να χειροτερεύουν σε βαθμό που η πλειονότητα των οικονομικών δεδομένων βρίσκεται ήδη σε χειρότερη φάση από κάθε προηγούμενη περίοδο.

Η ελπίδα, έκανε ήδη καλή την δουλειά της.

Σε αυτό το ίδιο διάστημα, γίναμε επίσης μάρτυρες κάτι εξίσου σημαντικού, απόρροια της ελπίδας και της αισιοδοξίας:

Το «σύστημα» πήρε τα πάνω του. Ως σύστημα, δεν αναφέρεται το οικονομικό ή κάποιο άλλο, μόνο αλλά το σύνολο των στοιχείων που ορίζουν αυτό που λέμε status quo. 

Οι αποδιοπομπαίοι οίκοι και οι τράπεζες επανέρχονται σιγά-σιγά ως ταγοί της ανάπτυξης. Οι ελεγκτικοί μηχανισμοί, που νομίζω σαφώς αναδείξαμε ως άχρηστους, διαπλεκόμενους και ανύπαρκτους, ανέκτησαν μέρος της αξιοπιστίας τους. Οι πολιτικοί, άρχισαν να χαμογελούν και οι πολίτες να τους ανέχονται (ο βαθμός ξεπεσμού του πολιτικού συστήματος, καθιστά την ανοχή του από τους πολίτες βραβείο). Οι έρευνες και τα κατηγορώ, άρχισαν να ξεθυμαίνουν. Οι ορνινάντσες για αλλαγή, μεταρρύθμιση,ανατροπή κλπ αμβλύθηκαν. Αναλυτές, δημοσιογράφοι, ιεραπόστολοι των Οργουελικών ευφημισμών και λοιπές δημοκρατικές δυνάμεις, άρχισαν να βλέπουν πάλι «κύκλους ανόδου». Σαν πέτρες που πέφτουν στην μέση μιας λίμνης, καλο είναι βέβαια να ξέρεις σε ποιον από όλους αυτούς τους κύκλους που σχηματίζονται, βρίσκεσαι και ποια από αυτές τις πέτρες είναι η μεγαλύτερη…

Και μέσα σε όλα, σε μια από τις χειρότερες (προ)εκλογικές διαδικασίες που προσωπικά έχω βιώσει, η τεράστια απογοήτευση για τον τρόπο με τον οποίο τελικά όλοι μας «πολιτευόμαστε» (με την ευρύτερη έννοια του όρου), ήρθε να ολοκληρώσει το παζλ αυτό της κακής μας μοίρας. Την κακή μοίρα που τόσο εύστοχα αποτύπωσε ο Βάρναλης στο ποίημα του εκείνο…

«ποιος φταίει; Ποιος φταίει;… κανένα στόμα

δεν τόβρε και δεν τόπε ακόμα.

Ετσι, στην σκοτεινή ταβέρνα

πίνουμε πάντα μας σκυφτοί,

σαν τα σκουλήκια κάθε φτέρνα

όπου μας εύρει, μας πατεί:

δειλοί, μοιραίοι κι άβουλοι αντάμα!

προσμένουμε, ίσως, κάποιο θάμα!»

Για μένα, η βασική διαπίστωση, κατόπιν τούτων, είναι ότι η αμνησία είναι πιο δυνατή από την μνήμη. Η ηδονή ξεχνιέται πιο δύσκολα, από τον πόνο. Ο πόνος πάντα όμως, είναι πιο βαθύς. Και συνεπώς, η ανάγκη για ελπίδα πιο έντονη.  Η αισιοδοξία (θα) μας οδηγεί. Στον «κύκλο του Επίκουρου» ελπίζουμε κάποτε, να γίνει η συνείδηση στον άνθρωπο, το πιο καθοριστικό χαρακτηριστικό του.

Το προσεχές διάστημα θα επανέλθουν οι αναρτήσεις με θέμα τα οικονομικά δρώμενα, τα «green shots» – την «ανάκαμψη». Πόσο ανακάμψαμε τελικά;

Ο κύκλος του sentiment δεν σταματά.

Αν κάτι σας έμεινε από όλα όσα γράφτηκαν ή θα γραφτούν πάντως, ας είναι τούτα. 

 _________

υγ Η σειρά «Todo es mentira…» θα συνεχιστεί επίσης σε άλλα 3 μέρη.Όσο για τα χρηματηστηριακά εξακολουθώ να πιστεύω ότι το tradenews.gr και η στήλη Real Profits στην fmvoice.gr είναι ό,τι πιο υγιές (και σίγουρα πιο ανεξάρτητο) μπορεί να βρει κάποιος στο ελληνικό διαδίκτυο. Χωρίς αυτό βέβαια να αποκλείει και άλλες αξιόλογες προσπάθειες κατά καιρούς.